Een werkgever moet loonbelasting en premies volksverzekeringen betalen voor zijn werknemers. Bij het inhuren van externe medewerkers hoeven die belastingen en premies niet betaald te worden. Om te voorkomen dat premies ontdoken worden door mensen in te huren in plaats van in dienst te nemen, kan worden getoetst of er sprake is van een (verkapt) dienstverband. Voor de toetsing of iemand feitelijk in loondienst is – en dus een schijnzelfstandige is – kan op een drietal punten worden gecontroleerd. Wordt aan een van de drie criteria niet voldaan, dan is er waarschijnlijk geen sprake van een dienstverband.
Controle op loondienst / dienstbetrekking
Er is sprake van (feitelijke) loondienst als onderstaande vragen alle drie met ‘ja’ worden beantwoord.
- Heeft de opdrachtnemer een verplichting tot persoonlijke arbeid?
Dat is het geval als hij het werk zelf moet uitvoeren. Hij mag zich niet door iemand anders laten vervangen zonder overleg met de opdrachtgever. Het werk is persoonsgebonden.
- Is er een gezagsverhouding tussen opdrachtgever en opdrachtnemer?
Er is een gezagsverhouding als de werkgever bepaalt hoe de opdrachtnemer de opdracht moet uitvoeren. Hij geeft aanwijzingen en instructies die de opdrachtnemer moet opvolgen.
- Ontvangt de opdrachtnemer loon?
Gedetailleerde informatie over de vraag of er sprake is van loondienst vind je op de website van de Belastingdienst. Tevens zijn staan er diverse modelovereenkomst die je kunt downloaden en gebruiken.
Naheffing bij zzp’er of opdrachtnemer
In modelovereenkomsten kan worden vastgelegd dat verhaal mogelijk is op de zzp’er als achteraf blijkt dat de arbeidsrelatie toch een dienstbetrekking is (geweest). Als bij zo’n arbeidsrelatie de opdrachtgever een naheffing van loonheffingen krijg, dan is verhaal op de opdrachtnemer van de nageheven loonbelasting en premie volksverzekeringen mogelijk. Dit deel van de loonheffingen dient immers door de werknemer te worden gedragen, de werkgever is voor dit deel slechts de inhoudingsplichtige.
In dit verband wordt ook wel gesproken over vrijwaring of schadeloosstelling van de opdrachtgever (voor naheffingen). Het is gebruikelijk om ook de boetes te verhalen.
Er geldt een verhaalsverbod voor premies werknemersverzekeringen en de inkomensafhankelijke bijdrage Zorgverzekeringswet omdat die heffingen door de werkgever worden gedragen.
Gevolgen voor zzp’er bij naheffing
De opdrachtnemer (werknemer) kan de premies volksverzekeringen en loonbelasting verrekenen via zijn inkomstenbelasting. Let op: de verkregen inkomsten zullen niet meer gelden als winst uit onderneming, maar als loon uit dienstbetrekking. Als gevolg daarvan kan de aanspraak op ondernemersfaciliteiten als de zelfstandigenaftrek en de mkb-winstvrijstelling vervallen. Hierbij speelt het urencriterium een rol, evenals de vraag of er voor meerdere opdrachtgevers werd gewerkt.
- Geef de zzp’er de ruimte om zijn eigen werktijden en werkplek te regelen.
- Kom geen concurrentie- of relatiebeding overeen.
- Zorg dat de zzp’er een eigen beroepsaansprakelijkheidsverzekering afsluit (i.p.v. zich aan te sluiten bij de verzekering van de opdrachtgever).
- Geef de zzp’er de vrijheid om een opdracht te weigeren.
- Beperk duur en/of omvang van de opdracht.