Mediation bij (Echt)scheiding
Wanneer u overweegt uit elkaar te gaan, moet er veel geregeld worden. Samen scheiden onder leiding van een deskundige mediator is veiliger, vlugger en voordeliger dan een procedure met twee advocaten.
Om u een idee te geven van de inhoud en de voordelen van echtscheidingsmediation volgt hierna een overzicht van de diverse onderdelen.
Verrekenen of verdelen
De beëindiging van een huwelijk of geregistreerd partnerschap wordt bepaald door de wijze waarop u juridisch aan elkaar bent verbonden. Hebt u huwelijkse of partnerschapsvoorwaarden gemaakt, dan bepalen deze in veel gevallen ook de “spelregels” die gelden voor het beëindigen van de relatie. Daarom is het belangrijk dat wij als uw echtscheidingsmediator goed op de hoogte zijn van zogenaamde bedingen die gemaakt zijn in de huwelijksvoorwaarden. Dit kunnen periodieke verrekenbedingen zijn, maar ook finale verrekenbedingen. Ook kunnen er andersoortige bedingen zijn opgenomen. Daarnaast kan er sprake zijn van gemeenschappelijk bezit, waardoor er naast het verrekenen van vermogen ook sprake is van verdelen van vermogen.
Verdelen van vermogen
Gemeenschappelijk vermogen zal moeten worden verdeeld. In het geval van (on)roerende zaken zult u het eens moeten worden over de waardering van de goederen. Een afspraak over de wijze waarop de waardering zal gaan plaatsvinden, is in dit geval van belang. Zaken van emotionele waarde kunnen bij de verdeling van het vermogen problemen geven. Niet voor niets wijzen wij op het belang van een staat van inbreng op het moment van samenwonen. Ontbreekt deze dan kan alleen een goed gesprek met wederzijds begrip een oplossing bieden.
Een verdeling van lasten die redelijk en billijk is
Alimentatie en afspraken daarover mogen, ook in het geval van kinderalimentatie, onderling worden bepaald. Uiteindelijk zal de rechter bij vonnis bepalen of de hoogte naar zijn oordeel past. De berekening van alimentatie volgens de rechterlijke norm, de zogenaamde Tremanorm, vereist een goed inzicht in de inkomsten, de uitgaven en de fiscale bepalingen hieromtrent. Ook het vraagstuk van de toekomstige woning van één van beide partners speelt hierbij een rol. De mediator ondersteunt u graag met informatie om een goede inschatting te maken van deze kosten. Afzonderlijke budgetberekeningen helpen ter onderbouwing van de Tremaberekeningen om goede alimentatieafspraken te kunnen maken.
Rekening houden met bestaande afspraken
In het samenlevingscontract, de huwelijksvoorwaarden of de partnerschapsvoorwaarden zijn afspraken gemaakt over de mate waarin u bijdroeg in de gemeenschappelijke huishouding, kunnen de eerder genoemde verrekenbedingen zijn opgenomen, kunnen afspraken over de verdeling van vermogen waaronder pensioenaanspraken zijn vastgelegd en kan zijn vastgelegd welke zaken zijn ingebracht op het moment van samenleven. Bij echtscheiding kunt u in redelijkheid bepalen of u deze gemaakte afspraken hanteert of dat u in afwijking hiervan, mits wettelijk toegestaan, wenst te verdelen. Overleg is daarbij van doorslaggevende betekenis. Als ervaren echtscheidingsmediators ondersteunen wij u hierbij graag.
De fiscale consequenties overzien
Verdeling van onroerend goed kan leiden tot overdrachtsbelasting. Verdeling van polissen van levensverzekering of afkoop hiervan leidt veelal tot extra heffingen van in ieder geval de inkomstenbelasting. Ook het waarderingsvraagstuk van delen van het vermogen, een onderneming bijvoorbeeld, speelt hierbij een rol. Uitrekenen hoeveel de onderneming waard is op basis van een factor maal de overwinst is onvoldoende. Ook met de fiscale claim zal rekening moeten worden gehouden.
Aspecten van sociale zekerheid
Het recht op kinderbijslag, huurtoeslag, kinderopvangtoeslag, zorgtoeslag en de bijstand. Stuk voor stuk wetgeving die een wezenlijk onderdeel uitmaken van de nieuwe situatie. In de informatie mogen deze zaken niet ontbreken.
Verevening van pensioenrechten
Deze wet laat het initiatief bij de beide partners. Dit geeft ruimte voor maatwerk. De minst verdienende partner kan op deze wijze redelijkerwijs het oudedag inkomen zeker stellen.
Er kunnen actuariële berekeningen moeten worden gemaakt om de waarde van de pensioenen uit te rekenen. Dat maakt het bij de verdeling van vermogen (pensioenaanspraken zijn ook vermogen), mogelijk dat pensioen in een breder perspectief geplaatst kan worden. Er valt immers meer te verdelen dan alleen het pensioen.
Belangrijk is bovendien om niet te vergeten om na het vonnis de verevende rechten door te geven aan de pensioenuitvoerder. Hiervoor hebt u twee jaar de tijd. Wie dit niet goed regelt, heeft bij pensionering nog maandelijks te maken met de ex-partner.
Ouderschapsplan
Van scheidende ouders wordt verwacht dat zij een duidelijk plan opstellen over de verdeling van de zorg en de opvoeding van hun minderjarige kinderen. De reden van dit wettelijk verplichte ouderschapsplan houdt verband met de rechten van het kind op contacten met beide ouders. Bij ruimere omgangsregelingen of bij co-ouderschap kan het redelijk zijn om budgettair hiermee rekening te houden.
Ouderschapsplan in fasen
Fase 1
In deze fase ligt de focus op een viertal aspecten:
- De scheidingsmelding aan kinderen
- De communicatie tussen ouder(s) met en over kind(eren)
- De omgang tussen de ouders en de kinderen
- De omgang onderling als mede-ouder
De aandacht in deze fase gaat uit naar de zorgvuldigheid waarmee de ouders de scheidingsmelding leren te doen aan de kinderen enerzijds en de beoordeling van de omgang tussen de scheidende partijen als ouders. De belangrijkste vraag bij dit laatste aspect is of de ouders in staat zijn daadwerkelijk als ouders met elkaar om te gaan en te overleggen zonder daarbij hinder te ondervinden van hun emoties, die verband houden met de beëindiging van hun partnerrelatie.
Voor ouders is het cruciaal dat zij in deze fase kunnen bouwen op elkaar. Dat zal gelet op het afscheid nemen als partners van elkaar soms best verwarrend kunnen zijn.
Fase 2
- Ouder
- Grondige inventarisatie huidige zorg en opvoeding zoals deze gebruikelijk was
- Beoordeling in welke mate er nu al verschuivingen in rollen en/of taken plaatsvinden respectievelijk hebben plaatsgevonden. Zijn er in het licht van de scheiding al veranderingen aangebracht?
- Hoe ziet een ouder de eigen rol en hoe wordt deze ervaren? Is men tevreden over zichzelf als ouder tot nu toe?
- Hoe ziet men de ander als mede-ouder? Is men tevreden over de ander als mede-ouder tot nu toe?
- In het geval dat een ouder al een nieuwe relatie heeft, is afstemming van belang tussen de ouders over het contact tussen de kinderen en de nieuwe partner. Wat willen de ouders hierover afspreken?
- Kind
- Hoe beleeft het kind de scheiding van de ouders?
- Hoe beleeft het kind tot nu toe de omgang met iedere ouder?
- Wat vindt het kind van de dingen die het met de ene en met de andere ouder doet?
- Hoe beleeft het kind het gezin?
- Voor zover van toepassing, hoe beleeft het kind de nieuwe partner van de ouder en voor zover van toepassing de daarbij horende gezinsleden?
De optimale situatie ontstaat in deze fase wanneer het kind de gelegenheid krijgt om te praten met een familiedeskundige (psycholoog of orthopedagoog) in een kindvriendelijke omgeving. Deze deskundige voegt essentiële informatie toe waardoor dit onderdeel van het mediationproces nog meer inhoud krijgt.
Fase 3
In deze fase worden de ouders verzocht afspraken te maken over de verdeling van de zorg en de opvoeding evenals over de financiële aspecten hiervan. Belangrijk is om het ouderschapsplan in de vorm van schriftelijke afspraken niet te zien als een statisch model, maar om het afhankelijk te stellen van de leeftijdsfase van het kind. Daarmee zorg je dat het daadwerkelijk aansluit op de behoeften en belangen van het kind.
Fase 4
Tot slot worden de ouders verzocht zich te bezinnen op de ontwikkelingen van het kind. Concreet komt daarbij de eerstvolgende ontwikkelingsfase aan de orde.
- Wat zijn de verwachtingen van de ouders ten aanzien van het individuele kind?
- Waarover maken zij zich zorgen?
- Wat wil men stimuleren in positieve zin?
- Waartoe leiden de verschillende inzichten van de ouders?
- Hoe kunnen zij elkaar hierin steunen?
Het doel van fase 4 is om ouders attent te maken op de ontwikkelingen van uw kind(eren) en hen te stimuleren periodiek het ouderschap onder begeleiding van hun familiemediator te evalueren. Het verdient hierbij aanbeveling om zoveel mogelijk over het individuele kind te spreken om voldoende diepgang te creëren en de daadwerkelijke belangen die een ouder ziet per kind boven tafel te krijgen.
Het opstellen van een ouderschapsplan gedijt uitstekend binnen het mediationproces. Voor diegenen die het niet lukt om hun scheiding via mediation vorm te geven, bepleit ik om de afspraken over de kinderen anders dan de zakelijk inhoudelijke kant van hun scheiding bij voorkeur toch via een toegewijde mediator te laten lopen. Het gaat immers over je levenslange relatie met je kind(eren).
Naar de rechter
Als alle afspraken zijn vastgelegd, is het aan een advocaat om de zaak voor te leggen aan de rechter. Het juridisch oog van de advocaat is van belang. Al was het alleen maar om vast te stellen dat de afspraken in het convenant ondubbelzinnig duidelijk zijn en slechts voor één uitleg vatbaar zijn. Na de beschikking (heette vroeger het vonnis) en de inschrijving in de registers van de gemeentelijke basisadministratie is de echtscheiding formeel een feit.
Nieuwe afspraken
Als omstandigheden wijzigen, hetzij bij de alimentatiebetaler hetzij bij de alimentatieontvanger, dan kunnen partijen opnieuw de afspraken met elkaar ter discussie stellen en overeenkomst bereiken. Ook in die fase is een onafhankelijke derde van belang. De nieuwe afspraken, het betreft dan veelal de alimentatie of onderdelen van het ouderschapsplan, kunnen onderling schriftelijk worden vastgelegd. De rechter komt pas in beeld als u het in deze fase niet eens kan worden.